Chuyển đổi năng lượng và tiêu chuẩn ESG: Cơ hội đầu tư và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam 2025

Tại sao ESG không còn là lựa chọn mà trở thành bắt buộc?

Việt Nam cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 - đây không chỉ là lời hứa với cộng đồng quốc tế mà còn là động lực thúc đẩy một cuộc cách mạng thầm lặng trong cách doanh nghiệp vận hành. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2024, 85% các tập đoàn Fortune 500 đã đưa tiêu chuẩn ESG (Environmental, Social, Governance) vào tiêu chí đánh giá đối tác chiến lược.

Tại Đông Nam Á, câu chuyện này đang diễn ra với tốc độ chóng mặt. Khi tôi nói chuyện với một CEO startup fintech tuần trước, anh ấy chia sẻ: "Chúng tôi không thể huy động được vốn Series B vì quỹ đầu tư yêu cầu báo cáo ESG mà chúng tôi chưa có." Điều này cho thấy ESG đã từ "nice to have" trở thành "must have" trong hệ sinh thái kinh doanh.

Chuyển đổi năng lượng: Từ áp lực đến cơ hội vàng

Thị trường năng lượng tái tạo Việt Nam đang bùng nổ

Việt Nam có tỷ lệ tăng trưởng năng lượng tái tạo 73,1% năm 2021, đứng thứ 2 thế giới chỉ sau Kazakhstan. Con số này không chỉ ấn tượng mà còn mở ra những cơ hội đầu tư khổng lồ. Sản lượng điện phát của năng lượng tái tạo dự kiến đạt 130 tỷ kWh năm 2022, chiếm gần 48% tổng sản lượng điện.

Theo Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA), Việt Nam ước tính có 1,2 terawatt tiềm năng năng lượng tái tạo, gấp 15 lần công suất lắp đặt hiện tại. Để hình dung con số này, 1,2 terawatt tương đương với việc có thể cung cấp điện cho toàn bộ Đông Nam Á trong 2 năm liên tiếp.

Ba làn sóng đầu tư đang hình thành

Năng lượng mặt trời và gió: Từ năm 2020 đến 2023, tổng công suất điện gió huy động tăng từ 538 MW lên 5.059 MW; công suất điện mặt trời tăng từ 8.823 MW lên 16.568 MW. Đây là tốc độ tăng trưởng gấp 10 lần, tạo ra cơ hội đầu tư không chỉ trong sản xuất mà còn trong chuỗi cung ứng thiết bị, vận hành và bảo trì.

Tài chính xanh: Chương trình JETP sẽ huy động 15,5 tỷ USD trong 3-5 năm tới để hỗ trợ chuyển đổi xanh của Việt Nam. Đây là nguồn vốn quốc tế khổng lồ đang tìm kiếm các dự án đầu tư phù hợp.

Công nghệ hỗ trợ: Từ hệ thống lưu trữ năng lượng đến grid management, mỗi khâu trong chuỗi giá trị năng lượng xanh đều cần giải pháp công nghệ mới.

Thách thức thực tế mà doanh nghiệp Việt phải đối mặt

Chi phí chuyển đổi: Câu chuyện hai mặt

Một doanh nghiệp dệt may tại Đồng Nai tôi từng tư vấn chia sẻ: "Để đáp ứng yêu cầu ESG của khách hàng châu Âu, chúng tôi phải đầu tư 2 tỷ đồng vào hệ thống xử lý nước thải mới. Nhưng sau 6 tháng, chúng tôi không chỉ tiết kiệm được 30% chi phí vận hành mà còn mở rộng được thị trường."

Chi phí ban đầu cao, nhưng lợi ích dài hạn rõ ràng: tiết kiệm chi phí vận hành, mở rộng thị trường, và tăng giá trị thương hiệu.