Intel và cuộc chiến chip thế kỷ 21: Ảnh hưởng chính trị và chiến lược tài chính Mỹ

8,9 tỷ USD có thể mua được gì? Một tập đoàn công nghệ nhỏ, hay 433,3 triệu cổ phiếu của Intel với giá ưu đãi 20,47 USD mỗi cổ - thấp hơn 4 USD so với giá thị trường? Đó chính là câu chuyện đầu tư táo bạo của chính phủ Trump, khi quyết định nắm giữ gần 10% cổ phần Intel - một bước đi không chỉ để cứu vãn gã khổng lồ chip của Mỹ mà còn định hình lại cuộc đối đầu công nghệ toàn cầu.

Khoản đầu tư này không phải đến từ ngân sách thông thường, mà được tài trợ từ 5,7 tỷ USD chưa giải ngân theo Đạo luật CHIPS và 3,2 tỷ USD từ chương trình Secure Enclave của Bộ Quốc phòng Mỹ. Thông điệp rõ ràng: Washington đã sẵn sàng chi tiền để giành lại quyền kiểm soát ngành bán dẫn từ tay các đối thủ châu Á.

Intel: Từ "ông vua" đến "kẻ thua cuộc"?

Nhìn lại lịch sử, Intel từng thống trị ngành chip toàn cầu suốt nhiều thập kỷ với thị phần lên đến 80% vào những năm 2000. Nhưng ngày nay, con số đó chỉ còn 18%, trong khi TSMC - công ty Đài Loan mà nhiều người Mỹ chưa từng nghe đến 10 năm trước - đã chiếm lĩnh 60% thị phần sản xuất chip cao cấp. Samsung cũng không chậm chân với 17% thị phần và kế hoạch đầu tư thêm 230 tỷ USD vào 2030.

Thực tế khắc nghiệt là Intel đã mất đi lợi thế công nghệ trong cuộc đua chip 3nm và 2nm. Trong khi TSMC đã bắt đầu sản xuất hàng loạt chip 3nm cho Apple và Nvidia, Intel vẫn đang loay hoay với công nghệ 7nm. CEO Lip-Bu Tan đã phải công bố kế hoạch cắt giảm 15% nhân sự và đóng cửa một số dự án để tập trung nguồn lực vào các mảng cốt lõi.

Nhưng liệu 8,9 tỷ USD có đủ sức đảo ngược tình thế? Đây không chỉ là về tiền - mà là về thời gian. Để xây dựng một nhà máy chip hiện đại mất 3-5 năm, trong khi các đối thủ không ngừng tiến về phía trước. Intel đang xây dựng hai nhà máy lớn tại Ohio với tổng đầu tư 100 tỷ USD, nhưng chúng sẽ chỉ hoạt động vào 2025-2026.

Cuộc chơi quyền lực ẩn sau con số

Điểm thú vị là chính phủ Mỹ chỉ có quyền sở hữu thụ động - không có đại diện trong hội đồng quản trị, không can thiệp quản trị hay tiếp cận thông tin nội bộ Intel. Vậy tại sao họ vẫn chi 8,9 tỷ USD?

Câu trả lời nằm ở chiến lược dài hạn. Khi căng thẳng thương mại với Trung Quốc gia tăng, việc phụ thuộc vào chuỗi cung ứng chip châu Á trở thành "gót chân Achilles" của nước Mỹ. Trump đã công bố các biện pháp áp thuế cao lên chip nhập khẩu, ngoại trừ các công ty xây dựng nhà máy tại Mỹ - một cách khéo léo để kích thích đầu tư nội địa.